Về Đề án hỗ trợ phát triển KT- XH dân tộc ở tỉnh Nghệ An: Có một sự "nhầm lẫn"​​​​​​​ không hề nhẹ...

VHO- Cơ quan chức năng và chính quyền địa phương ở Nghệ An đã đưa “nhầm” bản Đửa, xã Lượng Minh, huyện biên giới Tương Dương vào Đề án phát triển kinh tế-xã hội có nguồn kinh phí hàng chục tỉ đồng. Trong khi đó bản Đửa này lại không có người dân tộc Ơ Đu nào.

Nhà cũ người Ơ Đu trước khi đến vùng tái định cư

 Dư luận đặt câu hỏi, trước khi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, vì sao cơ quan chức năng có liên quan lại thể hiện sự “nhầm lẫn” đến khó hiểu như vậy?

Tộc người Ơ Đu đứng trước nguy cơ mai một

Người Ơ Đu là một trong những tộc ít người nhất Việt Nam với khoảng 600 người, hiện đang sinh sống chủ yếu ở bản Văng Môn, xã Nga My, huyện Tương Dương. Họ có đời sống kinh tế - xã hội khó khăn, văn hóa truyền thống cũng đang dần bị mai một. Với nhiều lý do khác nhau hiện người Ơ Đu đang bị “hòa tan” vào các dân tộc như Thái, Khơ Mú. Tại khu tái định cư Văng Môn khó có thể phân biệt được đâu là nhà sàn của người Ơ Đu, đâu là nhà của sàn của người Thái.

Ông Lô Văn Tình, Trưởng bản khu tái định cư Văng Môn tâm sự: “Trước đây, người Ơ Đu không có tục ăn Tết, giờ thì tổ chức Tết cổ truyền chung với cả nước. Học được nhiều và mất cũng nhiều, đó là dần dần phong tục và tiếng nói cũng theo người Thái, người Kinh. Cả bản nay chỉ khoảng 5-6 người còn nhớ và nói được khoảng 70% tiếng Ơ Đu. Số người đó tuổi đều đã cao”. Còn lớp người trẻ như chị Lô Thị Phượng, con gái ông Tình chỉ biết và nói được khoảng 30-40% vốn từ tiếng Ơ Đu. Trẻ em Ơ Đu giờ chủ yếu nói tiếng Thái, Khơ Mú và tiếng phổ thông. Thực tế cho thấy, thay vì những tên làng, tên bản đậm đà bản sắc văn hoá tộc người như Khe Ngậu, bản Lau, bản Chắn, bản bản Tạ Xiêng, Chà Coong, Huồi Cọ, Văng Môn, bản Pủng, Nhãn Pá, Nhãn Nhinh…, ngày nay ở các khu tái định cư là những cái tên mới như Tân Lập, Kim Lâm, Kim Hồng, xã Thanh Sơn, Ngọc Lâm… Điều này đã làm mất giá trị văn hóa truyền thống về những địa danh và làm xoá nhoà những giá trị vốn có.

Bảo tồn nhưng đưa “nhầm” vào Đề án?

Trước nguy cơ mai một tộc người Ơ Đu, với mục đích nhằm xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người Ơ Đu một cách bền vững, tăng cường chăm sóc sức khỏe, cải thiện giống nòi và bảo tồn các nét văn hóa truyền thống; bảo tồn và phát huy tiếng nói, nhà ở, phong tục tập quán của người Ơ Đu, Đề án Hỗ trợ phát triển KT-XH dân tộc Ơ Đu tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016 - 2025 được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tại Quyết định số 3829/QĐ- UBND tháng 8.2017 với tổng kinh phí 120 tỉ đồng (ngân sách Trung ương 90% và ngân sách đối ứng địa phương 10%), giao Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư quản lý thực hiện.

Đề án được chia thành 5 nội dung gồm: Đầu tư xây dựng và hoàn thiện kết cấu cơ sở hạ tầng; hỗ trợ phát triển sản xuất; hỗ trợ phát triển giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo nguồn cán bộ Ơ Đu; hỗ trợ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào và phát triển du lịch cộng đồng; đào tạo, sử dụng cán bộ dân tộc Ơ Đu và xây dựng hệ thống chính trị cơ sở. Ngày 23.4.2019, UBND tỉnh Nghệ An ra quyết định phê duyệt chủ trương hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội dân tộc Ơ Đu ở tỉnh Nghệ An năm 2019 dựa trên nguồn kinh phí ban đầu do ngân sách Trung ương hỗ trợ là 28,18 tỉ đồng. Tuy nhiên, điều đáng nói là trong quá trình xác minh, thẩm định cơ quan chức năng nơi đây đã “đưa nhầm” 45 hộ với 231 nhân khẩu của bản Đửa, xã Lượng Minh vào Đề án, trong khi đó tại bản làng này không có người Ơ Đu nào mà chỉ người dân tộc Thái.

Vì vậy, ngày 26.9.2019, Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An ban hành công văn số 577/ BDT-CSDT về việc đề nghị đưa bản Đửa ra khỏi diện hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội theo Quyết định số 2086/TTg của Thủ tướng Chính phủ trình UBND tỉnh Nghệ An. Ngay sau đó, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định số 3869/QĐ-UBND đồng ý việc đưa bản Đửa ra khỏi danh sách thôn bản được hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội mà Đề án trước đó đã đưa ra. Trao đổi về vấn đề này, ông Lương Thanh Hải, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An cho biết, số liệu người Ơ Đu tại bản Đửa, xã Lượng Minh là do huyện Tương Dương cung cấp. Chỉ sau khi xây dựng Đề án, tiến hành kiểm tra thực tế, thấy có sự bất cập trên nên Ban mới đề nghị đưa bản Đửa ra khỏi danh sách Đề án. Việc nhầm lẫn này được phát hiện trước khi thực hiện Đề án. Đề án này đã được chuyển sang địa bàn có người Ơ Đu sinh sống là bản Văng Môn, xã Nga My.

Liên quan đến vụ việc lập “nhầm” danh sách vào Đề án phát triển kinh tế - xã hội dân tộc Ơ Đu tỉnh Nghệ An do Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư, hiện Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Nghệ An đang vào cuộc xác minh, làm rõ thông tin liên quan đến Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội của người Ơ Đu. 

PHẠM NGÂN